- Nederland.TVJongeren.TVNederland.TVSporten.TV
- Amusement.TVKennis.TVNieuws.TVVoetbal.TV
- Beurs.TVKinderen.TVOnrecht.TVWeer.TV
- Cultuur.TVKook.TVOranje.TVWoon.TV
- Formule1.TVLachen.TVPolitiek.TV
- Gamen.TVMensen.TVReis.TV
- Geloof.TVMode.TVSerie.TV
- Gezondheid.TVMuziek.TVSpeelfilm.TV
- Informatief.TVNatuur.TVSpelletjes.TV
Focus - Alle afleveringen
De druk op de zorg groeit. Een rapport van de WRR stelt zelfs dat in 2040 een op de vier mensen in de zorg moet werken om de oplopende werklast aan te kunnen. Kan Kunstmatige Intelligentie (AI) een uitkomst bieden? Petra Grijzen onderzoekt het potentieel van AI in het ziekenhuis. Wat gebeurt er nu al? En wat kunnen we verwachten?
Huissteekmuggen zien we in Nederland als irritant, maar ongevaarlijk. Daarmee onderschatten we ze, want ze kunnen ons wel degelijk ziek maken. Die dreiging wordt groter omdat Nederland door opwarming en verzilting steeds meer verandert in een muggenparadijs. Viroloog Marion Koopmans vraagt zich niet af of er in Nederland een westnijlkoortsuitbraak komt, maar wanneer het komt. Huissteekmuggen verspreiden dit virus. Een grote groep wetenschappers onderzoekt de scenario's. Een ding is al duidelijk: in de strijd tegen de mug zijn de natuurlijke vijanden van de mug onze beste vrienden.
De bouwsector is verantwoordelijk voor 11% van de wereldwijde CO2-uitstoot. Door te bouwen met hout kan CO2 in het materiaal worden opgeslagen, wat de uitstoot verlaagt. In Nederland is kruislaaghout in opkomst, een gelamineerde constructie van houten planken. Dit jaar wordt in Rotterdam een vijftien verdiepingen tellende houten woontoren gebouwd. Ondanks zorgen over brandveiligheid en houtvoorraad zit het met de Europese bossen voorlopig goed. Houtafval als bouwmateriaal wordt ook onderzocht. Is bouwen met hout de toekomst van duurzame huizenbouw?
Het Nederlandse stroomnet is overvol. Duizenden bedrijven staan op de wachtlijst voor een nieuwe of grotere aansluiting: een probleem voor dagelijkse werkzaamheden, maar ook voor de verduurzaming van onze energievoorziening. Dit terwijl we niet langer kunnen wachten met de energietransitie. De wetenschap gaat op zoek naar oplossingen. De TU Delft werkt bijvoorbeeld aan krachtiger stroomkabels. Een andere mogelijkheid is de opslag van stroom in thuisaccu's of in zeezoutbatterijen.
Er is momenteel een mestoverschot. Maar dat kan op termijn omslaan in een mesttekort, als we de doelen op het gebied van kringlooplandbouw willen halen. Waarom rijden we onze eigen mest eigenlijk niet, net als vroeger, over het land uit? Petra Grijzen volgt een project van de Wageningen Universiteit, waarbij menselijke mest wordt getest op effectiviteit en mogelijke toxiciteit. Ook bezoekt Petra de Broodje Poep-foodtruck van de maatschappelijk bevlogen kunstenaar Fides Lapidaire. En ze spreekt met psycholoog Joshua Tybur, die onderzoek doet naar walging. Waarom staat het idee van onze eigen poep en plas hergebruiken de meeste mensen zo tegen?
Tuktoyaktuk ligt in het uiterste noorden van Canada. Nergens ter wereld gaat klimaatverandering zo snel als daar. Stijgende temperaturen en het dooien van permafrost vormen een grote bedreiging. Landingsbanen en snelwegen smelten weg, waardoor het aan de kust gelegen Tuktoyaktuk steeds moeilijker te bereiken is. Het dreigt nu in zee te vallen. Het kerkhof ligt nog maar op een meter van het water af. Nederlandse onderzoekers willen weten wat de gevolgen zijn van het dooien van de permafrost. We volgen hun onderzoek en leren en passant hoe de mens zich aanpast aan het veranderende klimaat. Is de situatie van Tuktoyaktuk ons voorland?
Naar schatting gebruiken zo'n 480.000 Nederlandse kracht- en vechtsporters anabole steroïden om hun spieren te laten groeien. Onderzoekers waarschuwen voor de vele gezondheidsgevaren. De Gentse hoogleraar Peter van Eenoo vertelt in Focus: 'De belangrijkste spier van ons lichaam is het hart. En terwijl spreekwoordelijk een groot hart hebben een goede zaak is, is dat, als je puur fysiek kijkt, niet het geval. Een groot hart houdt risico's in. Het kan leiden tot hartfalen, tot een hartinfarct.'
Ongeveer 90% van de traditionele wijngebieden in kust- en laaglandgebieden zou tegen het einde van de eeuw kunnen verdwijnen door klimaatverandering. Dit vertelt wijnwetenschapper Kees van Leeuwen. Lara Billie Rense onderzoekt hoe traditionele wijnbouw zich kan beschermen tegen klimaatverandering. Wijnboer Claire Lurton experimenteert met agrobosbouw om wijnstokken te beschermen tegen droogte en hitte. Deze manier van wijnbouw lijkt een beetje op de manier waarop de Romeinen wijn produceerden. Ligt hier een oplossing: terug naar de Romeinen? De Belgische archeoloog Dimitri Van Limbergen denkt van wel.
Op steeds meer plekken in Nederland wordt PFAS ontdekt. Een groep schadelijke chemische stoffen die nauwelijks afbreekbaar zijn en jarenlang achterblijven in het milieu of in het lichaam, met soms grote gevolgen voor de gezondheid. Kan de wetenschap de sterkste chemische verbinding op aarde toch breken? Petra Grijzen gaat langs bij wetenschappers in Nederland en Denemarken die hard werken aan manieren om PFAS uit de grond, het water en het lichaam te halen. In Denemarken is het gelukt om bij een groep mensen de hoeveelheid PFAS in hun lichaam substantieel te verminderen. Nederlandse wetenschappers kijken met interesse naar dit onderzoek.
Wetenschappers werken hard aan een vaccin tegen de ziekte van Lyme. Dat is nodig ook, want het aantal teken in Nederland neemt toe. Wie gebeten wordt door een teek, loopt kans op deze verraderlijke ziekte. Joppe Hovius, hoogleraar infectieziekten verbonden aan het Amsterdam UMC, doet onderzoek naar een vaccin tegen de ziekte van Lyme. In hun zoektocht naar een vaccin proberen hij en andere wetenschappers erachter te komen hoe mensen immuun kunnen worden voor een tekenbeet. Petra Grijzen ziet hoe een proefpersoon zich vrijwillig door tien teken laat bijten om zo de interactie tussen het beestje en de mens beter te kunnen bestuderen.
Een stroomdraadje diep in de hersenen, oftewel diepe hersenstimulatie. In Nederland wordt deze behandelmethode bij steeds meer psychiatrische stoornissen onderzocht, zoals bij depressie en de meest recente toevoeging, anorexia nervosa. Petra Grijzen volgt Jeannette Nieborg die al jarenlang met een ernstige depressieve stoornis kampt. Diepe hersenstimulatie is voor haar een laatste redmiddel. Petra ziet hoe haar psychiater Roel Mocking met een kleine stroomaanpassing haar stemming volledig kan doen omslaan. Petra volgt ook nieuw onderzoek, zoals naar 'closed loop', een zelflerend kastje dat zichzelf aanstuurt, zonder tussenkomst van een arts.
Focus brengt een bezoek aan een Noors fjord waar autonoom varende 'robot'-schepen op batterijen varen. Ook reist het programma mee naar Tananger op een vrachtschip met zogenaamde rotorzeilen, zeilen bestaande uit draaiende cilinders die windenergie omzetten naar voortstuwing. Maritieme wetenschappers vertellen over deze en andere technologische ontwikkelingen die kunnen bijdragen aan een schonere scheepvaart. Op het Maritime Research Institute Netherlands doen wetenschappers tal van tests, waarbij situaties op zee heel accuraat kunnen worden nagebootst. In Rotterdam gaat Focus op pad met de Zeehavenpolitie om milieucriminaliteit op te sporen.
Twee derde van de aarde is bedekt met water. Toch weten we meer van de maan dan van onze eigen zeebodem en de bewoners van de diepzee. Onderzoekers in Monterey, Californië ontdekken met grote regelmaat nieuwe soorten. Maar zij zien ook dat de zee in snel tempo verandert. Bioloog Bruce Robison vertelt over zijn expedities in de onderzeese Grand Canyon van Monterey Bay. Robison geldt als een van de eerste astronauten van de diepzee. Hij vertelt over zijn ontdekking van de Barrel Eyed fish, een vis met een doorzichtige kap op zijn hoofd en grote groene oogballen. Maar hij maakt zich ook zorgen: de zee raakt verzuurd en er is minder zuurstof.
Wij mensen hebben onze boerderijdieren zo gefokt dat ze uitermate goed aan onze economische wensen voldoen. Maar wat weten we eigenlijk over hun innerlijk leven? Weinig. Daar komt nu verandering in. Duitse onderzoekers hebben zich gestort op het emotionele leven van koeien, varkens en geiten. En wat blijkt? Ze zijn veel intelligenter en socialer dan gedacht. Dat blijkt uit experimenten waar de onderzoekers de dieren aan onderwerpen. Koeien blijken hechte vriendschappen te hebben. Geiten zijn bereid om andere geiten aan een lekkernij te helpen, ook als ze daar zelf niks voor terugkrijgen. Varkens redden elkaar uit een benarde situatie.
Sinds de bouw van de Deltawerken is het Grevelingenmeer afgesloten van de Noordzee. Hierdoor is er geen getij meer op het meer, waardoor het water stilstaat. Op de diepe delen ontstaat daarom door een gebrek aan zuurstof een zogenoemde dode laag. Marinebioloog en onderwaterfilmer Hilmar Derksen duikt al zijn hele leven in het Grevelingenmeer en zag de laatste jaren dat de dode laag zich uitbreidt naar de ondiepere delen van het meer. Hij maakt zich zorgen en gaat op onderzoek naar mogelijke oplossingen om de waterkwaliteit gezonder te maken. Hilmar duikt letterlijk met zijn camera in het zuurstofloosheidvraagstuk van het Grevelingenmeer.
We leven in een wereld vol polarisatie en oorlog, waarin we geen geduld meer lijken te hebben voor elkaar. Kan meer empathie een oplossing bieden? En zo ja, hoe vergroot je empathie dan? Petra Grijzen gaat op zoek naar manieren om een meer empathische samenleving te creëren. Neurowetenschappers Christian Keysers en Valeria Gazzola vertellen hoe wij allemaal aanleg voor empathie hebben dankzij spiegelneuronen. Psycholoog Raymond Mar laat zien dat lezen empathie versterkt. Twee studenten proberen met hun workshop Deel de Duif anderen te leren hoe je meer empathisch een gesprek voert over moeilijke onderwerpen, zoals de oorlog in Gaza.
Hoe zorgen we ervoor dat iedereen wereldwijd ook in 2050 genoeg vis kan eten zonder dat onze zeeën volkomen leeggevist worden? Aquacultuur kan een oplossing zijn: het kunstmatig opkweken van ei tot volwassen vis. Maar dat proces moet wel zo duurzaam en diervriendelijk mogelijk. Kan de wetenschap helpen? Aan de Radboud Universiteit leren onderzoekers vissen zelf hun voermoment uit te kiezen om zo minder voedsel te verspillen en minder stikstof uit te stoten. En biologen zijn al tientallen jaren bezig met de heilige graal binnen de vissenkweek: het geheim achter de voortplanting van de paling. Wie dat ontrafelt heeft letterlijk goud in handen.
Geluidshinder is oorzaak van veel gezondheidsklachten. Ondanks maatregelen als geluidsschermen, woningisolatie en stillere motoren lukt het niet om geluidshinder substantieel te verminderen. Hoe kan dat? Wetenschappers zoeken naar antwoorden. Bij de TU Delft onderzoekt men de invloed van de visuele omgeving bij geluid. Hoe we horen blijkt deels te worden bepaald door wat we zien. Neurowetenschappers van de UvA gebruiken een nieuwe methode om geluidservaringen te meten: door naar pupilbewegingen te kijken. Hoogleraar auditieve cultuur Marcel Cobussen doet aanbevelingen om anders over geluid na te denken. Geluid blijkt veel meer dan decibellen.
Iedereen krijgt er vroeg of laat mee te maken: het overlijden van een dierbare. En ook al is dit ingrijpend, de meeste mensen hebben geen professionele hulp nodig bij hun verwerking. Maar als de rouwreacties zo heftig zijn dat het dagelijks functioneren wordt beperkt, spreken we van een rouwstoornis. Uit onderzoek blijkt dat erover praten of het van je afschrijven kan helpen, maar er zijn ook fascinerende nieuwe technieken voor rouwverwerking. Zo kun je een deepfake laten maken van een overleden dierbare en daarmee communiceren. Petra Grijzen ondervindt hoe dat voelt, als ze haar overleden oma voor het eerst sinds haar dood weer 'spreekt'.
Ontstekingen in je darmen en brein, pre-diabetes, obesitas en meer kans op dementie. Ons eetpatroon ligt aan de basis van veel welvaartsziektes. We eten te veel ultrabewerkt voedsel: 70% van het voedsel dat in de supermarkt ligt valt onder die term. Het betekent dat oorspronkelijke ingrediënten zo worden bewerkt dat ze niet meer herkenbaar zijn. Daarnaast voegt de industrie er middelen aan toe die in geen keukenkastje te vinden zijn. Voedsel dat daarna lekker zoet, vet en zout is en bijna niet te weerstaan. Hoe kunnen we van al die verleidingen afblijven? Focus onderzoekt wat er in je lichaam gebeurt als je te veel ultrabewerkt voedsel eet.
Door het tekort aan donorharten overlijden er helaas regelmatig hartpatiënten die op de wachtlijst staan voor een transplantatie. Kunnen we geen hart maken om het tekort aan donorharten op te lossen, vroeg hoogleraar hartchirurgie Jolanda Kluin zich af. Zij werkt nu samen met andere wetenschappers aan het ontwikkelen van een zacht implanteerbaar robothart. Aan de binnenkant groeit een 'levende' laag met lichaamseigen cellen. Die zachte binnenbekleding heeft allerlei voordelen, zoals minder risico op de vorming van gevaarlijke bloedstolsels en afstoting. Kunnen we ons hart over een paar jaar vervangen door een inwendige robot?
We worden steeds ouder. In 2040 zal maar liefst 25% van de Nederlanders 65 jaar of ouder zijn. Maar hoe word je gezond ouder? Petra Grijzen duikt in de wereld van de 100-plussers. Wetenschappers Henne Holstege, Eline Slagboom en Rose Anne Kenny vertellen wat wij kunnen leren van deze groep ouderen en wat je zelf kunt doen om vitaal oud te worden.
De opwarming van de zee heeft grote gevolgen voor dier en mens. Vissen slaan op de vlucht en worden steeds kleiner. Schelpdieren sterven massaal door hittestress en daarmee komt de voedselvoorziening van vogels in gevaar. Ook hebben oceaanstromen last van opwarming. De verstoring van deze stromen leidt op termijn tot meer zeespiegelstijging en extremer weer. Wat kunnen we doen? Petra Grijzen zoekt met wetenschappers naar perspectieven.
Door de oorlog in Oekraïne hebben naar schatting 30.000 tot 50.000 Oekraïners een amputatie moeten ondergaan. Petra Grijzen volgt de Oekraïense soldaat Andrii Rybalko die in Nederland komt revalideren en twee nieuwe onderbenen krijgt aangemeten. Hoe maak je een goede prothese met weinig middelen? En hoe ziet de nieuwe generatie protheses eruit?
Virussen hebben een slechte reputatie. Focus laat zien dat ze ons niet alleen maar ziek maken. Wereldwijd zoeken wetenschappers naar virussen die kankercellen kunnen aanvallen. Ook in Nederland wordt veel onderzoek gedaan naar deze veelbelovende therapie. Petra Grijzen ziet hoe zelfs in gorillapoep gezocht wordt naar een toekomstig kankermedicijn.
Kleding, kleding en nog eens kleding. We houden ervan. Petra Grijzen duikt in de wereld van Fast Fashion. Hoe komt het dat we zoveel kleding hebben en willen? Welke gevolgen heeft dat? Roberto Luis Martins, conservator bij het Amsterdam Museum, beheert een collectie kleding uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Wat blijkt? De industriële revolutie heeft de productieschaal en -snelheid enorm opgevoerd, maar allemaal ten koste van de kwaliteit. Midden in de winkelstraat, in het hol van de leeuw, vertelt gedragswetenschapper Reint Jan Renes over wat de winkelstraat doet met de hersenen van de consument. Maar er is ook steeds meer duurzame textiel.
Verslag van de reis die een donorhart van het ene lichaam naar het andere maakt, en onderweg in de ambulance intensive care krijgt van hartchirurg Jelena Sjatskig en haar team. Met een nieuwe techniek kunnen voorheen afgekeurde harten toch getransplanteerd worden. In het hart komt, eenmaal buiten het lichaam van de overledene, met behulp van de 'heart-in-a-box' warm zuurstofrijk bloed. Nanda Wijnalda kan weer van het leven genieten met een prima functionerend donorhart, dat dankzij die machine een tweede leven kon hebben.
